Oplossen van Windows 11-problemen (Systeemherstel)

In Windows kan je tegen verschillende problemen aanlopen: van ‘kleine’ probleempjes (zoals het niet meer willen opstarten van menu Start of het venster Instellingen), tot echt grote problemen waarbij Windows in zijn geheel niet meer wil opstarten. Op deze pagina worden oplossingen voor Windows-gerelateerde problemen besproken, in toenemende mate van complexiteit.

Standaardoplossingen

Voor een aantal veelvoorkomende kleinschalige problemen zijn standaard-oplossingen voorhanden:

• De probleemoplossers van Windows
  Ondervind je problemen met Windows-apps, wil startmenu niet meer openen, is het venster Instellingen ontoegankelijk geworden of doet de internetverbinding het na een update niet meer? Dergelijke problemen zijn soms eenvoudig op te lossen met een van de probleemoplossers van Windows.
• Systeemonderdelen opnieuw instellen
  Systeemonderdelen (zoals Windows-beveiliging, Microsoft Store, Game Bar, Telefoonkoppeling;) zijn te herstellen via Instellingen > Systeem > Systeemonderdelen, de drie puntjes bij het betreffende onderdeel, optie Geavanceerde opties, knop Opnieuw instellen.
• Updaten van hardware drivers
  Zijn de problemen hardware-gerelateerd (vaak gepaard gaand met een BSOD, oftewel een Blue Screen Of Death) dan kan het updaten van de drivers van de grafische kaart en het moederbord helpen.
• Windows niet meer versneld laten opstarten
  Sommige opstartproblemen zijn gerelateerd aan het versneld opstarten van Windows. Deze problemen lossen als sneeuw voor de zon op wanneer het versneld opstarten wordt uitgeschakeld (op een redelijk snelle pc zal het verschil nauwelijks merkbaar zijn). Dit gaat via het configuratiescherm, onderdeel Energiebeheer, taak Het gedrag van de aan/uit-knoppen bepalen, activeer de link Instellingen wijzigen die momenteel niet beschikbaar zijn en vink vervolgens de optie Snel opstarten inschakelen (aanbevolen) uit (is deze optie afwezig dan zal dit probleem zich niet voordoen).
• Probleemveroorzakende apps/services niet meer met Windows laten opstarten
  Opstartproblemen kunnen veroorzaakt worden door apps en/of services die met Windows opstarten, dit is te controleren door ze middels trial-and-error selectief uit te schakelen.
• De computer een aantal keer opnieuw opstarten
  Blijft de pc herhaaldelijk vastlopen, start de computer dan een aantal keer opnieuw op via de resetknop (of door de aan/uit-knop 5 seconden ingedrukt te houden) totdat deze automatisch in herstelmodus opstart zodat het probleem verholpen kan worden.
• Zelfgeïnstalleerde beveiligingssoftware verwijderen
  Zelfgeïnstalleerde beveiligingssoftware zorgt vaak voor problemen, het is dan ook verstandig om deze te verwijderen (uitschakelen is vaak niet voldoende!). Het is overigens helemaal niet nodig om alternatieve beveiligingssoftware te installeren, de beveiliging van Windows voldoet namelijk prima.
• Automatisch opnieuw opstarten van Windows uitschakelen
  Start de pc na afsluiten van Windows direct weer op, schakel dan het automatisch opnieuw opstarten uit via Instellingen > Systeem > Info, link Geavanceerde systeeminstellingen, knop Instellingen (bij Opstart- en herstelinstellingen), deactiveer de optie De computer automatisch opnieuw opstarten.

Herstelcommando's

Hebben deze oplossingen niet geholpen, of gaat het om andere Windows-gerelateerde problemen (waaronder regelmatig terugkerende foutmeldingen, problemen met het startmenu, het venster Instellingen, apps die niet meer willen opstarten, BSOD's, foutmeldingen zoals “U hebt een nieuwe app nodig om deze windowsdefender-link te openen” e.d.), dan zijn er nog enkele ingewikkelde herstelcommando’s die mogelijk kunnen helpen. Om foutmeldingen te voorkomen, moeten deze commando’s secuur worden overgenomen (zie de afbeelding voor de juiste notatie). Start de Terminal (Beheerder) en geef achtereenvolgens de commando’s:

SFC /scannow

DISM /Online /Cleanup-Image /RestoreHealth

Set-ExecutionPolicy Unrestricted

Get-AppXPackage -AllUsers | Foreach {Add-AppxPackage -DisableDevelopmentMode -Register "$($_.InstallLocation)\AppXManifest.xml"}

Set-ExecutionPolicy Restricted

Melding 'Sommige instellingen worden door uw organisatie beheerd'

Zijn er opties in het venster Instellingen ontoegankelijk geworden en wordt daarbij de melding Sommige instellingen worden door uw organisatie beheerd, Een aantal van deze instellingen zijn verborgen of worden beheerd door uw organisatie of Uw virus- en bedreigingsbeveiliging wordt beheerd door uw organisatie weergegeven? Dan zijn de beleidsinstellingen voor de betreffende opties aangepast, vaak door een tweak- of beveiligingstool. Dit probleem is het makkelijkst op te lossen door de tool weer te verwijderen en de beleidsinstellingen te herstellen met de Editor voor lokaal groepsbeleid (op de gelinkte pagina wordt uitgelegd hoe deze Windows 11 Pro-tool ook in Windows 11 Home kan worden geactiveerd). Open de tool met het commando GPEDIT.MSC in de zoekfunctie van Windows, navigeer in het linker venster naar Computerconfiguratie, Beheersjablonen, Alle instellingen en sorteer op de kolom Status (door op de kolomtitel te klikken). Is een beleidswijziging toegepast dan zal minimaal één van de items de status Ingeschakeld hebben: dubbelklik op de betreffende beleidsinstelling om de status te wijzigen in Niet geconfigureerd. Herhaal de procedure voor Gebruikersconfiguratie, Beheersjablonen, Alle instellingen. Herstart tot slot Windows en controleer of de meldingen zijn verdwenen.

Is het probleem niet met de beleidsinstellingen op te lossen, controleer dan of bij Instellingen > Privacy en beveiliging > Diagnostische gegevens en feedback de optie Optionele diagnostische gegevens verzenden is ingeschakeld. Stond de optie al ingeschakeld of heeft het inschakelen geen succes, dan rest er nog één optie: het resetten van de beleidsinstellingen. Verwijder hiervoor met behulp van de register-editor de volgende registersleutels (inclusief de onderliggende registerwaarden en subsleutels) en herstart Windows:

HKCU\ Software\ Microsoft\ Windows\ CurrentVersion\ Policies
HKCU\ Software\ Microsoft\ WindowsSelfHost
HKCU\ Software\Policies
HKLM\ Software\ Microsoft\Policies
HKLM\ Software\ Microsoft\ Windows\ CurrentVersion\ Policies
HKLM\ Software\ Microsoft\ Windows\ CurrentVersion\ WindowsStore\ WindowsUpdate
HKLM\ Software\ Microsoft\ WindowsSelfHost
HKLM\ Software\Policies
HKLM\ Software\ WOW6432Node\ Microsoft\ Policies
HKLM\ Software\ WOW6432Node\ Microsoft\ Windows\ CurrentVersion\ Policies
HKLM\ Software\ WOW6432Node\ Microsoft\ Windows\ CurrentVersion\ WindowsStore\ WindowsUpdate

TIP: Maak bij voorkeur eerst vanuit de register-editor een back-up van de te verwijderen registersleutels zodat de registerinstellingen hersteld kunnen worden wanneer blijkt dat het probleem er toch niet mee werd opgelost.

Windows Systeemherstel

Gaat het om ‘grotere’ Windows-problemen (die bijvoorbeeld zijn ontstaan na het aanbrengen van een registerwijziging, het updaten van Windows of de installatie van software) die niet met bovenstaande aanwijzingen zijn op te lossen, dan kan Systeemherstel vaak nog uitkomst bieden. Zodra Systeemherstel is geactiveerd voor de Windows-partitie, maakt Windows voorafgaand aan elke grote systeemwijziging (bijvoorbeeld bij het updaten van Windows) automatisch een herstelpunt aan. Met een systeemherstelpunt is het besturingssysteem terug te zetten naar een moment waarop er nog geen sprake was van een probleem. Met een beetje mazzel kan zo worden voorkomen dat Windows opnieuw moet worden geïnstalleerd, een echte redder in nood dus!

Systeemherstel inschakelen en een systeemherstelpunt maken

Helaas wordt Systeemherstel niet altijd tijdens de installatie van Windows geactiveerd. En eenmaal ingeschakeld kan het zijn dat deze na de installatie van een onderdelenupdate weer wordt uitgeschakeld (wellicht vanwege ruimtegebrek). Controleer na het doorlopen van de setup én na de installatie van een onderdelenupdate dus altijd even of Systeemherstel is ingeschakeld voor de Windows-partitie (doorgaans de C:-schijf)! Dit gaat via Instellingen > Systeem > Info, link Systeembeveiliging. Als dat niet het geval is, activeer Systeemherstel dan alsnog door de Windows-partitie te selecteren, knop Configureren, optie Systeembeveiliging inschakelen, knop OK. En nu je er toch bent, is het verstandig om gelijk ook even een herstelpunt aan te maken (knop Maken) zodat er alvast een punt is om naar terug te keren, mocht dat in de nabije toekomst nodig zijn. De herstelgegevens worden per partitie apart opgeslagen in de verborgen systeemmap System Volume Information.

Een systeemherstelpunt terugzetten

Het terugzetten van een herstelpunt gaat via de knop Systeemherstel (of via het configuratiescherm, onderdeel Herstel, link Systeemherstel starten), knop Volgende, kies het gewenste herstelpunt, knop Volgende, knop Voltooien. Nadat Windows is herstart en de herstelprocedure is doorlopen, is het systeem teruggezet naar het eerder gemaakte herstelpunt.

Wordt bij het terugzetten van een herstelpunt een foutmelding getoond, probeer het dan eens door de computer opnieuw op te starten via de aan/uit-knop in het startmenu terwijl tegelijkertijd de Shift-toets wordt ingedrukt (of start op vanaf een Windows 11-installatiemedium. Selecteer de taal- en toetsenbordinstellingen (Verenigde Staten (internationaal) of een andere indeling, al naar gelang het gebruikte toetsenbord) en kies de optie Mijn pc herstellen. Selecteer vervolgens opnieuw de toetsenbordindeling, tegel Problemen oplossen, tegel Systeemherstel (eventueel via de tegel Geavanceerde opties) en zet een systeemherstelpunt terug (indien aanwezig). Is systeemherstel vastgelopen met foutcode 0XC000021a, schakel dan de driver signatures uit. Start hiervoor de computer een aantal keer opnieuw op (via de resetknop of de aan/uit-knop op de computerkast; houd de aan/uit-knop 5 seconden ingedrukt) totdat deze in herstelmodus opstart. Selecteer vervolgens de opties Problemen oplossen, Geavanceerde opties, Opstartinstellingen, knop Opnieuw opstarten, kies met F7 de optie Afdwingen van stuurprogrammahandtekening uitschakelen en zet het herstelpunt opnieuw terug.

In veilige modus opstarten

Door Windows in de veilige modus op te starten, worden alleen de hoogstnoodzakelijke processen opgestart waardoor handelingen kunnen worden verricht die anders niet mogelijk zijn (bijvoorbeeld het uitschakelen en/of verwijderen van hardnekkige programma’s en virussen en het oplossen van opstartproblemen). De veilige modus is eenvoudig te starten via MSCONFIG (te openen via de zoekfunctie van Windows), tabblad Computer opstarten, activeer optie Opstarten in veilige modus (terugkeren naar de ‘normale’ modus gaat op vergelijkbare manier door vanuit de veilige modus de optie weer uit te vinken). De veilige modus is ook te benaderen door de Shift-toets ingedrukt te houden terwijl op de aan/uit-knop wordt geklikt. Kies daarna achtereenvolgens de tegels Problemen oplossen, Geavanceerde opties en Opstartinstellingen, geef opdracht om opnieuw op te starten en schakel de veilige modus in met de toets F4 of F5 (direct na een herstart opent Windows automatisch weer in de ‘normale’ modus).

Ook in de veilige modus moet het gebruikersaccount worden aangemeld. Wordt het account standaard aangemeld met een pincode dan is deze ook in de veilige modus beschikbaar (het is dan niet nodig om eerst het wachtwoord te achterhalen). Lukt het niet om toegang te krijgen tot een van de administratoraccounts, dan kan ook altijd nog het standaard verborgen administratoraccount worden geactiveerd.

TIP: Ook de Office-apps kunnen in een veilige modus opstarten, houd hiervoor tijdens het opstarten van een Office-app de Ctrl-toets ingedrukt. Dit is handig wanneer er een probleemveroorzakende invoegtoepassing moet worden uitgeschakeld.

Services en opstartitems uitschakelen

Heb je last van onverklaarbare problemen zoals vreemde foutmeldingen, pop-ups, het opstarten van ongewenste programma’s of terugkerende vastlopers? En doen deze problemen zich in de veilige modus niet voor? Dan kunnen de tools Taakbeheer en MSCONFIG nuttig zijn. Door middel van trial-and-error is de probleemveroorzaker vaak eenvoudig terug te vinden: schakel alle opstartitems en (niet-Microsoft) services uit, start Windows opnieuw op en controleer of het probleem is verholpen. Schakel de items vervolgens stuk voor stuk weer in, net zo lang totdat de veroorzaker is gevonden.

Beschadigd opstartproces

Start Windows met geen mogelijkheid meer op dan is de bootsector mogelijk beschadigd. Deze kan worden hersteld door op te starten vanaf een nieuw aangemaakt Windows 11 installatiemedium. Selecteer de taal- en toetsenbordinstellingen en kies de optie Mijn pc herstellen. Selecteer vervolgens opnieuw de toetsenbordindeling (Verenigde Staten (internationaal) of een andere indeling, al naar gelang het gebruikte toetsenbord), tegel Problemen oplossen, tegel Opstartherstel. Selecteer het besturingssysteem om opstartproblemen automatisch op te laten sporen en op te lossen. Als alternatief op het automatisch herstellen kan ook de tegel Opdrachtprompt worden geactiveerd om het bootproces met de volgende commando’s te herstellen: BOOTREC /FixMbr, BOOTREC /FixBoot, BOOTREC /ScanOs en/of BOOTREC /RebuildBcd (met het commando EXIT wordt de opdrachtprompt verlaten).

Windows herstellen met behoud van apps en persoonlijke bestanden

Start Windows nog wel op maar lukt het niet om de problemen op te lossen dan is er altijd nog een paardenmiddel om de instellingen te herstellen: een herinstallatie van Windows 11, met behoud van apps en persoonlijke bestanden. De Windows-installatie is eenvoudig te herstellen via Instellingen > Systeem > Systeemherstel, knop Nu opnieuw installeren. Als alternatief kan het ook vanaf een Windows 11 ISO-installatiebestand. Deze is te downloaden vanaf de website van Microsoft (download: www.microsoft.com/nl-nl/software-download/windows11; knop Downloaden bij Windows 11-schijfkopiebestand (ISO) downloaden) of met de Windows 11 Media Creatie Tool (knop Download nu bij Installatiemedia voor Windows 11 maken). Open het gedownloade ISO-bestand en dubbelklik op het bestand setup.exe om de installatiewizard te starten. Ga akkoord met de licentievoorwaarden, laat eventuele updates downloaden en controleer via de link Wijzigen wat u wilt behouden of de optie Persoonlijke bestanden en apps behouden is aangevinkt. Vervolg met de knop Installeren om de daadwerkelijke installatie te starten. De herstelprocedure, waarbij de computer meermaals opnieuw wordt opgestart, verloopt verder volledig geautomatiseerd.

LET OP: Voordat je van start gaat heb ik nog een aantal kanttekeningen. Hoewel deze hersteloperatie meestal probleemloos verloopt, kan er altijd wat fout gaan. Ontstaan er problemen dan wordt Windows doorgaans weer teruggerold naar de huidige installatie. Anders wordt het wanneer er extra beveiligingssoftware is geïnstalleerd, deze kan de Windows-installatie namelijk volledig in de soep laten lopen! Het is dus verstandig om de beveiligingssoftware eerst preventief te verwijderen voordat Windows wordt hersteld. Verder geldt natuurlijk het inmiddels alom bekende advies: maak altijd éérst een back-up van je persoonlijke bestanden!

Windows terugzetten naar fabrieksinstellingen

Heeft het herstellen van Windows 11 niet het gewenste effect dan kan als laatste redmiddel nog geprobeerd worden om Windows naar de fabrieksinstellingen terug te zetten, dit gaat via Instellingen > Systeem > Systeemherstel, knop PC opnieuw instellen (merk op dat hiervoor ook de term systeemherstel wordt gehanteerd, hetgeen voor verwarring kan zorgen). Is het ook niet meer mogelijk om de fabrieksinstellingen terug te zetten of start Windows in zijn geheel niet meer op, dan zit er niets anders op dan Windows opnieuw te installeren met behulp van een Windows 11-installatiemedium...